Wykaz i spis inwentarza – narzędzia ograniczające odpowiedzialność za długi spadkowe
Wykaz oraz spis inwentarza to narzędzia, które służą wykazaniu ograniczenia odpowiedzialności za długi wchodzące w skład spadku, który spadkobierca przyjął z dobrodziejstwem inwentarza. Czym się różnią?
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza następuje w dwóch trybach:
- z mocy prawa, gdy upłynie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się przez spadkobiercę o tytule powołania do spadku, a spadkobierca nie złoży oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku albo
- po złożeniu przez spadkobiercę wyraźnego oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza przed sądem albo notariuszem.
Dzięki przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonej w wykazie inwentarza albo w spisie inwentarza stanu czynnego spadku. W uproszczeniu spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkodawcy tylko do wysokości wartości nabytych aktywów. Sporządzenie spisu lub wykazu inwentarza nie jest obowiązkiem spadkobiercy, ale zdecydowanie powinien o nie zadbać, jeżeli przypuszcza, że do spadku wchodzą długi.
Spadkobierca w takim wypadku może:
- złożyć wniosek o sporządzenie spisu inwentarza przez komornika,
- złożyć wykaz inwentarza przed sądem lub przed notariuszem – złożenie wykazu inwentarza jest możliwe jedynie w odniesieniu do spadkodawców zmarłych od 18.10.2015 r. – w spadkach otwartych przed tą datą możliwe jest jedynie sporządzenie spisu inwentarza przez komornika.
Spis inwentarza
Spis inwentarza jest dokumentem urzędowym, który jest sporządzany przez komornika na podstawie postanowienia sądu, na wniosek osoby, która uprawdopodobni, że jest spadkobiercą uprawnionym do zachowku lub zapisobiorcą, a także na wniosek wykonawcy testamentu lub wierzyciela mającego pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy. Na postanowienie w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza przysługuje zażalenie.
W spisie inwentarza umieszcza się:
- przedmioty należące do spadku, ze wskazaniem wartości każdego z przedmiotów,
- przedmioty zapisów windykacyjnych, ze wskazaniem wartości każdego z przedmiotów oraz
- długi spadkowe ze wskazaniem ich wysokości.
To komornik poszukuje majątku spadkodawcy i długów obciążających spadek. Uzyskuje w tym celu informacje np. z banków, instytucji publicznych – np. Urzędu Skarbowego, ZUSu, ksiąg wieczystych itd. Wartość przedmiotów należących do spadku i przedmiotów zapisów windykacyjnych komornik ustala według stanu i cen z chwili otwarcia spadku. Również wysokość długów spadkowych ustala według stanu z chwili otwarcia spadku.
Opłata od wniosku do sądu o sporządzenie spisu inwentarza wynosi 100 zł. Opłata stała pobierana przez komornika sporządzającego spis inwentarza to 400 zł plus wydatki.
Wykaz inwentarza
Wykaz inwentarza jest z kolei dokumentem prywatnym, sporządzonym przez spadkobiercę, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapisobiorcę windykacyjnego oraz wykonawcę testamentu. Składa się go w sądzie lub przed notariuszem – sporządza on z tej czynności protokół i przesyła go do sądu spadku.
W wykazie ujawnia się:
- przedmioty należące do spadku, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otarcia spadku,
- przedmioty zapisów windykacyjnych z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otarcia spadku oraz
- długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku.
Osoba sporządzająca wykaz inwentarza musi sama ustalać, jakie składniki wchodzą w skład spadku – aktywa i długi, a także samodzielnie je wycenia. Wykaz inwentarza można uzupełniać, jeżeli po jego złożeniu ujawnią się kolejne przedmioty oraz długi wchodzące w skład spadku.
Ważne jest, aby każdy ze spadkobierców poznał treść każdego ze złożonych wykazów inwentarza. Spadkobierca, który złożył wykaz inwentarza, spłaca bowiem długi spadkowe zgodnie ze złożonym wykazem. Nie może jednak zasłaniać się brakiem znajomości wykazu inwentarza złożonego przez innego spadkobiercę, zapisobiorcę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu.
Sporządzenie wykazu inwentarza i złożenie go w sądzie jest bezpłatne. Jeśli wykaz inwentarza składany jest przed notariuszem – maksymalna stawka opłaty notarialnej za sporządzenie protokołu wynosi 200 zł netto + podatek VAT.
Podsumowanie
Zdecydowanie warto zabezpieczyć się przed nadmierną odpowiedzialnością za długi spadkowe wchodzące w skład spadku nabytego z dobrodziejstwem inwentarza. Spis inwentarza sporządzany przez komornika może być dokładniejszy, za to kosztuje więcej i trzeba na niego długo czekać. Wykaz inwentarza można sporządzić zdecydowanie szybciej, kosztuje też mniej, opiera się jednak tylko na wiedzy sporządzającego o składnikach spadku. To od spadkobiercy i jego potrzeb zależy wybór między spisem inwentarza sporządzanym przez komornika oraz wykazem inwentarza składanym samodzielnie.
