Dyspozycja wkładem czyli jak zadbać o pieniądze w banku na wypadek śmierci?

Zapobiegliwi posiadacze rachunków bankowych często dokonują tzw. dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Co to oznacza i jakie wywołuje skutki?

Polecenie dla banku na wypadek śmierci

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci jest poleceniem posiadacza rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej skierowanym do banku  do dokonania, po śmierci posiadacza, wypłaty z rachunku określonej kwoty wskazanym przez niego osobom. Posiadacz rachunku do momentu śmierci może swobodnie dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku. Nie ma obowiązku pozostawić na nim jakichkolwiek pieniędzy. Dyspozycja wywiera skutek dopiero z momentem śmierci posiadacza. Wtedy beneficjent dyspozycji może w prosty sposób otrzymać środki pieniężne znajdujące się na rachunku, nie czekając na zakończenie, często długotrwałych, procedur spadkowych.

Kto może być beneficjentem dyspozycji wkładem na wypadek śmierci?

Krąg beneficjentów jest ograniczony. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może nastąpić na rzecz osób z najbliższej rodziny zmarłego, tj. małżonka, wstępnych, zstępnych lub rodzeństwa.

W jakiej formie złożyć dyspozycję?

Do dokonania dyspozycji wkładem na wypadek śmierci posiadacz rachunku musi złożyć oświadczenie w formie pisemnej. W praktyce najczęściej złożenie dyspozycji następuje na formularzach stosowanych przez banki.

Czy są ograniczenia kwotowe dotyczące dyspozycji wkładem na wypadek śmierci?

Tak. Kwota wypłaty, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa GUS za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Zatem kwota ta jest zmienna. W istocie nie można ustalić, jaką kwotę będzie mógł ostatecznie rozporządzić posiadacz rachunku na rzecz wybranych przez siebie osób.

Czy można zmienić dyspozycję?

Tak. Posiadacz rachunku nie jest związany dyspozycją. W każdym czasie może ją zmienić lub odwołać, jednak zawsze należy zachować formę pisemną. 

Czy kwota wypłacona jako dyspozycja wkładem na wypadek śmierci wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku bankowego?

Nie. Kwota wypłaconej dyspozycji nie wchodzi do spadku. Beneficjent może otrzymać pieniądze niezależnie od tego, czy jest spadkobiercą. Jednak nie można tracić z pola widzenia, że dyspozycja wkładem na wypadek śmierci ma charakter nieodpłatny, podobnie jak darowizna. W związku z tym można przyjąć, że kwoty te powinny być doliczane do spadku na potrzeby obliczania zachowku. Podobnie, w przypadku gdy beneficjentem wkładu jest małżonek lub zstępny spadkodawcy, który jest jednocześnie jednym ze spadkobierców. Kwota ta może być doliczana do spadku na potrzeby dokonania działu spadku.

Podsumowanie

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci stanowi ważne narzędzie planowania spadkowego, które umożliwia szybkie i łatwe przekazanie majątku wybranym osobom. Pomimo tego, że kwota wypłacona na podstawie dyspozycji nie wchodzi do spadku, to przy podejmowaniu decyzji o dokonaniu dyspozycji, należy pamiętać, że w zależności od okoliczności sprawy może mieć znaczenie przy obliczaniu zachowku, jak również przy dokonywaniu działu spadku.

aplikantka radcowska Aneta Okurowska

Źródła:

– ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (T.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2488),

– W. Borysiak, Prawo bankowe. Komentarz [w:] red.: K. Osajda, red. tomu: J. Dybiński, Warszawa 2023, Legalis, Art. 56.