Jak przedłużyć czas trwania zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwa w spadku?

Zarząd sukcesyjny jest instytucją tymczasową, która ma umożliwić spadkobiercom uregulowanie spraw związanych ze spadkobraniem, zapewniając jednocześnie ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa. Wygasa z upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Co w sytuacji, gdy dwa lata nie wystarczą na uporządkowanie spraw związanych z odziedziczonym przedsiębiorstwem?

Przepisy przewidują wyjątkową możliwość przedłużenia czasu trwania zarządu sukcesyjnego. W tym celu trzeba zwrócić się z wnioskiem do sądu.

Jakie mogą być ważne przyczyny uzasadniające przedłużenie zarządu sukcesyjnego?

Sąd z ważnych przyczyn może przed dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego przedłużyć okres zarządu sukcesyjnego na czas nie dłuższy niż pięć lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Przepisy nie określają, co może być ważną przyczyną uzasadniającą przedłużenie tego okresu. W doktrynie wskazuje się, że ważnymi przyczynami będą np. dobro małoletnich dzieci, które są właścicielami przedsiębiorstwa w spadku, czy też długotrwałe i skomplikowane postępowanie o dział spadku, obejmujące przedsiębiorstwo w spadku. Ponadto ważne przyczyny mogą występować także po stronie otoczenia gospodarczego przedsiębiorstwa w spadku, jego pracowników, klientów i kontrahentów.

Kto może złożyć wniosek?

Wniosek o przedłużenie zarządu sukcesyjnego z ważnych przyczyn może złożyć każda osoba, na rzecz której działa zarządca sukcesyjny. Doktryna wskazuje, że wniosek o przedłużenie zarządu sukcesyjnego może złożyć m.in. właściciel, względnie każdy ze współwłaścicieli przedsiębiorstwa, a zatem osoby, które zgodnie z prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia albo europejskim poświadczeniem spadkowym, nabyły przedsiębiorstwo w spadku, na podstawie powołania do spadku z ustawy albo z testamentu, albo nabyły przedsiębiorstwo, albo udział w przedsiębiorstwie na podstawie zapisu windykacyjnego.

Do jakiego sądu złożyć wniosek?

Co do zasady, w sprawach zarządu sukcesyjnego właściwy jest sąd spadku. Jest to sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.

Co powinien zawierać wniosek?

We wniosku należy przede wszystkich określić ważne przyczyny uzasadniające przedłużenie zarządu sukcesyjnego. Okoliczności te należy udowodnić. Nie wystarczą twierdzenia wnioskodawcy niepoparte dowodami. Dopuszczalne są różne środki dowodowe, np. dokumenty, a także zeznania świadków.

Jak wygląda rozpoznanie sprawy przez sąd?

Sąd rozpoznaje wniosek w trybie nieprocesowym. Ocenia przedstawione przez wnioskodawcę dowody pod kątem wykazania ważnych przyczyn uzasadniających przedłużenie zarządu sukcesyjnego. Postępowanie kończy postanowienie w którym sąd przedłuża zarząd sukcesyjny, ze wskazaniem nowego okresu, albo oddala wniosek, gdy uzna, że przedstawione przez wnioskodawcę dowody są niewystarczające. Postanowienie oddalające wniosek można zaskarżyć apelacją.

dr Martyna Komarowska-Horosz, radca prawny

Źródła:

Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw

J. Bieluk, Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Komentarz, Warszawa 2019

1. K. Górniak, (w:) K. Osajda (red.), Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Prawo spadkowe przedsiębiorców. Komentarz. Warszawa 2022