Jaką działalność gospodarczą może prowadzić fundacja rodzinna?

Fundacje rodzinne nie mogą wykonywać działalności gospodarczej poza wyznaczonym ustawowo obszarem, bo nie są narzędziem do klasycznego prowadzenia biznesu. Za prowadzenie działalności gospodarczej spoza dozwolonego katalogu grożą poważne konsekwencje.

Dozwolony zakres wykonywania działalności gospodarczej przez fundację rodzinną

Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą tylko w zakresie:

• zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielania pożyczek:
  • spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
  • spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
  • beneficjentom;
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
• produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, wyłącznie w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym;
• gospodarki leśnej, wyłącznie w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym.

Uzasadnione ograniczenia

Fundacja rodzinna jest narzędziem do gromadzenia i pomnażania majątku rodzinnego, a nie prowadzenia klasycznego biznesu. Ustawodawca wyznaczył więc dopuszczalny zakres wykonywania działalności gospodarczej przez fundacje rodzinne, aby ograniczyć ryzyko gospodarcze. Odseparowanie fundacji rodzinnej od działalności gospodarczej obarczonej ryzykiem rynkowym powinno zapewnić bezpieczeństwo rodzinnego majątku. 

Konsekwencje działalności gospodarczej wykraczającej poza dozwolony zakres

Podstawowym skutkiem wykroczenia poza dozwolony zakres aktywności gospodarczej jest opodatkowanie przychodów z takiej działalności sankcyjną stawką podatku CIT w wysokości 25%. Wykonywanie działalności gospodarczej poza dozwolony zakres może być więc przedmiotem kontroli ze strony organów skarbowych. Ponadto po stronie członków organów fundacji może powstać odpowiedzialność cywilna, porządkowa lub karna.

radczyni prawna dr. Martyna Komarowska-Horosz

Źródła:

Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 326),

R. Adamus, P. Stec (red.), Fundacje rodzinne. Komentarz, Warszawa 2024,

P. Grabowski, D. Leszczyk (red.), Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz, Warszawa 2023.