Kiedy warto powołać wykonawcę testamentu i jak to zrobić?
Wykonawca testamentu ma za zadanie czuwać nad dokładnym wypełnieniem testamentu i uszanowaniem ostatniej woli testatora. Kiedy warto powołać wykonawcę testamentu? Jak to zrobić i jakie są jego zadania?
Kim jest wykonawca testamentu?
Spadkodawca może w testamencie powołać wykonawcę lub wykonawców testamentu. Do jego zadań będzie należeć czuwanie nad dokładnym wypełnieniem testamentu i uszanowaniem ostatniej woli testatora.
Jak powołać wykonawcę testamentu?
Powołanie wykonawcy testamentu musi się znaleźć w testamencie. Można ustanowić więcej niż jednego wykonawcę testamentu.
Powołać wykonawcę testamentu może jedynie spadkodawca. Nie może upoważnić kogoś, kto wybrałby wykonawcę testamentu z listy ustalonej przez spadkodawcę.
Oznaczenie wykonawcy testamentu nie musi zawierać imienia i nazwiska wybranej osoby. Wystarczające jest podanie danych pozwalających na oznaczenie konkretnej osoby w chwili otwarcia spadku (np. „ustanawiam wykonawcą testamentu swojego męża”, albo „najstarsze dziecko w chwili mojej śmierci”).
Można powołać zastępczego wykonawcę testamentu na wypadek, gdyby wykonawca powołany w pierwszej kolejności nie chciał lub nie mógł przyjąć tego obowiązku. Wykonawca testamentu musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych na moment otwarcia spadku.
Spadkodawca może powołać wykonawcę testamentu do zarządu całym spadkiem lub kilku wykonawców do poszczególnych składników spadku. Gdy spadek składa się z wielu składników, które są skupione w różnych miejscach, to dobrym wyjściem jest powołanie kilku wykonawców testamentu.
Od kiedy wykonawca testamentu działa?
Osoba, która została powołana na wykonawcę testamentu rozpoczyna pełnienie swoich obowiązków z chwilą otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy.
Czy wykonawca testamentu może odmówić pełnienia tej funkcji?
Wykonawca testamentu może odmówić przyjęcia tej funkcji. Nie musi uzasadnić swojej decyzji. W tym celu składa oświadczenie o odmowie przyjęcia obowiązków wykonawcy w sądzie spadku ustnie do protokołu, albo pisemnie z podpisem urzędowo poświadczonym albo przed notariuszem.
Z przepisów nie wynika termin na rezygnację, ale nie należy z tym zwlekać. Odmowa przyjęcia obowiązków wykonawcy testamentu działa wstecz – powołanie jest bezskuteczne od chwili otwarcia spadku.
Co robi wykonawca testamentu?
Przyszły spadkodawca może dokładnie określić uprawnienia oraz obowiązki wykonawcy testamentu, a także sposób ich wykonywania.
W przypadku braku uregulowań tej kwestii w testamencie, wykonawca testamentu powinien:
- zarządzać majątkiem spadkowym,
- spłacić długi spadkowe,
- wykonać zapisy zwykłe i polecenia,
- wydać spadkobiercom majątek spadkowy wedle woli spadkodawcy i zgodnie z ustawą niezwłocznie po dokonaniu działu spadku.
Dodatkowo wykonawca testamentu może żądać:
- zabezpieczenia spadku,
- sporządzenia spisu inwentarza,
- wyjawienia przedmiotów spadkowych,
- stwierdzenia nabycia spadku przez spadkobierców lub stwierdzenia nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego.
Powinien także być zawiadomiony przez sąd spadku lub notariusza o dokonanym otwarciu i ogłoszeniu testamentu.
Jeżeli zarząd spadkiem jest obowiązkiem wykonawcy testamentu, to spadkobiercy nie mogą tego robić. Wykonawca testamentu, przy zarządzaniu spadkiem, może samodzielnie wykonywać czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu. Musi jednak działać zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki.
Na koniec wykonawca powinien wydać majątek spadkowy spadkobiercy (spadkobiercom) zgodnie z wolą spadkodawcy i przepisami.
Wykonawca testamentu nie jest uprawniony do dokonywania umownego działu spadku ani do wystąpienia z wnioskiem o sądowy dział spadku.
Do kiedy wykonawca testamentu pełni funkcję?
Rola wykonawcy testamentu ustaje, gdy wypełni wszystkie należące do niego zadania oraz w przypadku jego śmierci albo utraty pełnej zdolności do czynności prawnych.
Osoba zainteresowana zwolnieniem wykonawcy testamentu z funkcji (w tym sam wykonawca testamentu) może złożyć wniosek o zwolnienie do sądu. Wykonawca testamentu będzie wysłuchany przez sąd przed rozstrzygnięciem wniosku. Do powodów zwolnienia należą zaniedbywanie wypełniania ciążących na nim powinności, nieudolność lub zaistnienie okoliczności stanowiących przeszkodę lub utrudnienie w wykonywaniu obowiązków, np. choroba.
Kiedy warto powołać wykonawcę testamentu?
Wykonawcę testamentu warto powołać wtedy, gdy majątek przyszłego spadkodawcy jest znaczny i różnorodny, spadkobierców i zapisobierców jest wielu, a spadkodawca nie chce ich wszystkich obciążać obowiązkami związanymi z wykonaniem testamentu i zarządem majątkiem spadkowym. Może to być wskazane w sytuacji konfliktu pomiędzy przyszłymi spadkobiercami, ale nie tylko. Także wtedy, gdy niektórzy ze spadkobierców są niepełnoletni, albo nie znają spraw dotyczących majątku przyszłego spadkodawcy.
