Kto płaci za pogrzeb? Koszty pogrzebu a spadkobiercy

Śmierć bliskiej osoby to nie tylko bolesne przeżycie, lecz także źródło wydatków związanych z organizacją pogrzebu. Najczęściej koszty te ponoszą najbliżsi, którzy otrzymują spadek po zmarłym. Zdarza się jednak, że pogrzeb organizuje osoba, która nie jest spadkobiercą. W takiej sytuacji nasuwa się pytanie: czy osoba, która nie otrzymała nic w spadku po zmarłym, ale opłaciła pogrzeb, może żądać zwrotu kosztów od spadkobierców?

Koszty pogrzebu jako dług spadkowy

Koszty pogrzebu traktuje się jak dług spadkowy, który powstaje po śmierci spadkodawcy i obciąża spadkobierców. Oznacza to, że to oni powinni pokryć wydatki związane z pogrzebem.

Jeśli tego nie zrobią, osoba, która poniosła koszty, może domagać się ich zwrotu – pod warunkiem, że wydatki były zgodne ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku.

Warto pamiętać, że od kwoty do zwrotu należy odliczyć zasiłek pogrzebowy, jeśli został pobrany. Zasiłek zazwyczaj pokrywa tylko część wydatków. Pozostałą kwotę – odpowiadającą zwyczajom danego środowiska – można odzyskać od spadkobierców, którzy nie byli zaangażowani w organizację pogrzebu.

Koszty pogrzebu – czyli co?

Nie znajdziemy przepisu, który zawiera katalog kosztów pogrzebu. W tym zakresie trzeba sięgnąć do orzecznictwa oraz doktryny. Sądy przyjmują, że obejmują one przede wszystkim: wydatki na zakup trumny i nabycie miejsca na grób, a także wydatki na pokrycie kosztów ceremonii pogrzebowej. Utrwalony jest też pogląd, że można do nich doliczyć umiarkowany koszt skromnego nagrobka, odpowiadającego lokalnym zwyczajom (por. wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 24 kwietnia 2013 r., I Ca 102/13, LEX nr 1715062).

Na podstawie stanowisk doktryny wskazać należy, że do kosztów pogrzebu wlicza się również:

• poczęstunek osób biorących udział w pogrzebie,
• oprawę muzyczną ceremonii pogrzebowej,
• datek dla duchownego za odprawienie mszy żałobnej i nabożeństwa przy grobie,
• koszty przejazdu duchownego,
• zakup odzieży pogrzebowej dla osoby zmarłej,
• a nawet umiarkowany koszt zakupu odzieży żałobnej dla rodziny zmarłego.

Koszty odpowiadające zwyczajom przyjętym w danym środowisku

Domagając się zwrotu kosztów pogrzebu od spadkobierców musimy mieć na uwadze zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Oznacza to, że decydując się na postawienie kosztownego, marmurowego pomnika oraz zorganizowanie bogatego poczęstunku po pogrzebie, należy liczyć się z tym, że koszt ten może nie odpowiadać zwyczajom przyjętym w danym środowisku. W takich okolicznościach można dochodzić zwrotu tylko części pokrytych kosztów.

Ale przecież zwyczaje danego środowiska mogą być różne?

Oczywiście w zależności od regionu czy wyznania możemy spotkać się z innymi zwyczajami związanymi z pochówkiem. Jeśli zdecydujemy się wystąpić o zwrot kosztów pogrzebu przez spadkobierców zmarłego to sąd zdecyduje jaka kwota odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku. Ciężar dowodu jest po stronie osoby, która wnosi o zwrot kosztów. Dlatego w pozwie o zapłatę warto przedstawić dowody, które jednoznacznie pokażą, że poniesione wydatki były typowe i zgodne z lokalnymi zwyczajami.

Dowody do sprawy

Dobrą praktyką jest zachowanie wszelkich dokumentów potwierdzających pokrycie konkretnych kosztów, np.:

• faktury,
• potwierdzenia przelewów,
• inne dokumenty związane z opłatami za pogrzeb.

Ponadto decydując się na ścieżkę sądową musimy mieć na uwadze, że będziemy potrzebowali potwierdzenia, że osoby od których zwrotu kosztów pogrzebu się domagamy, są spadkobiercami. Do tego niezbędne jest przedstawienie:

• aktu poświadczenia dziedziczenia (APD) lub
• postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku

– w zależności od sposobu stwierdzenia nabycia spadku.

Uzyskanie tych dokumentów może być utrudnione, gdyż osoby niedziedziczące zwykle nie uczestniczyły w ich sporządzaniu ani wydaniu przez sąd.

Pomocny w ustaleniu, gdzie szukać dokumentów potwierdzających, kto jest spadkobiercą i odpowiada za długi spadkowe, jest Rejestr Notarialny (link). Rejestr jest systemem online zawierającym informacje o zarejestrowanych notarialnych aktach poświadczenia dziedziczenia, sądowych stwierdzeniach nabycia spadku i europejskich poświadczeniach spadkowych. Dysponując numerem PESEL zmarłego lub jego podstawowymi danymi (imię, nazwisko, imiona rodziców, data urodzenia i data zgonu/znalezienia zwłok), możemy łatwo ustalić, gdzie znajduje się dokument potwierdzający, że dana osoba jest spadkobiercą i odpowiada za długi spadkowe.

Podsumowanie

Koszty pogrzebu traktuje się jak dług spadkowy, który obciąża spadkobierców. Osoba, która pokryła wydatki, mimo że nie dziedziczy po zmarłym, może domagać się ich zwrotu – pod warunkiem, że koszty były zgodne z lokalnymi zwyczajami. Decydując się na wystąpienie z powództwem o zapłatę kosztów pogrzebu należy załączyć dowody. Muszą one wykazać pokryte wydatki, a także potwierdzić, że odpowiadały zwyczajom przyjętym w danym środowisku.

aplikantka radcowska Dominika Pietrzykowska

Więcej na temat prawa spadkowego