Spis mienia fundacji rodzinnej. Jak go prawidłowo sporządzić?
Kluczowe informacje o spisie mienia w fundacji rodzinnej
Spis mienia to ważny dokument wewnętrzny fundacji rodzinnej, który opisuje wszystkie składniki majątkowe wniesione przez fundatora i inne osoby. Spis przechowuje się w aktach fundacji rodzinnej, a organy kontrolne (przede wszystkim Krajowa Administracja Skarbowa) mogą żądać jego udostępnienia. Prawidłowe prowadzenie spisu mienia ma więc znaczenie dla bezpieczeństwa prawnego i podatkowego fundacji rodzinnej oraz jej beneficjentów.
Czym dokładnie jest spis mienia fundacji rodzinnej?
Fundacja rodzinna opiera swoje funkcjonowanie na funduszu założycielskim o minimalnej wartości 100 000 zł. Co ważne, fundator może wnosić do niego różnorodne aktywa, takie jak:
- środki pieniężne,
- nieruchomości,
- udziały i akcje w spółkach,
- inne składniki majątkowe.
Ustawa o fundacji rodzinnej wymaga, aby wszystkie te składniki zostały szczegółowo wykazane w spisie mienia. W rezultacie dokument ten pełni kilka istotnych funkcji:
- informacyjną,
- dowodową,
- stanowiącą podstawę do rozliczeń podatkowych.
Kto odpowiada za sporządzenie spisu mienia?
Odpowiedzialność za przygotowanie spisu mienia spoczywa na:
- fundatorze – w odniesieniu do pierwszego spisu obejmującego fundusz założycielski wskazany w akcje założycielskim;
- zarządzie fundacji rodzinnej – w zakresie aktualizacji spisu o składniki przekazywane w późniejszym czasie.
Spis mienia można sporządzić w następującej formie:
- forma pisemna – z własnoręcznym podpisem na dokumencie, albo
- forma elektroniczna – opatrzona kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Obowiązkowe elementy spisu mienia fundacji rodzinnej
Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej, prawidłowo sporządzony spis mienia musi zawierać następujące elementy:
- wykaz wszystkich praw majątkowych wniesionych do fundacji rodzinnej;
- dane osób wnoszących mienie (fundatora lub innych podmiotów);
- szczegółowe określenie rodzaju wniesionych składników;
- wartość każdego składnika – ustaloną według stanu i cen z chwili wniesienia;
- wartość podatkową każdego przekazanego składnika;
- proporcję wartości mienia wniesionego przez poszczególnych fundatorów lub fundację.
Należy zauważyć, że mienie wniesione przez fundatora, jego małżonka, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo w drodze darowizny albo spadku traktuje się jak mienie wniesione przez samego fundatora. Natomiast mienie pochodzące od innych osób uznaje się za wniesione przez fundację rodzinną.
Wartość podatkowa mienia – kluczowy element dla rozliczeń podatkowych
Choć ustalenie wartości wniesionego mienia zazwyczaj nie sprawia większych trudności, problematyczne może okazać się prawidłowe określenie jego wartości podatkowej. Wartość podatkową składników ujętych w spisie mienia należy ustalać na podstawie zasad wynikających z ustawy o rachunkowości. W praktyce oznacza to, że wartość ta odpowiada kosztowi nabycia danego składnika majątkowego, który nie został jeszcze zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.
Proporcja wartości mienia a zwolnienia podatkowe
W przypadku wypłaty świadczenia na rzecz beneficjenta przez fundację rodzinną, to fundacja rodzinna jest zobowiązana do zapłaty 15% podatku CIT. Dodatkowo może powstać również obowiązek zapłaty podatku PIT przez beneficjenta. Z tego względu w spisie mienia należy uwzględnić proporcję wartości wniesionego mienia przez każdego fundatora i fundację rodzinną do wartości sumy mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów i fundację rodzinną. Tak ustalona proporcja mienia ma wpływ na zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych. Zwolnienie to obejmuje świadczenia wypłacane przez fundację rodzinną fundatorowi oraz osobom z jego najbliższej rodziny – zaliczanym do tzw. grupy 0 na podstawie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Do grupy 0 zaliczamy małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Zwolnienie dotyczy tylko części odpowiadającej proporcji majątku wniesionego przez fundatora do fundacji rodzinnej, ustalonej na dzień uzyskania przychodu.
Przykład
Przyjaciele Marek i Piotr założyli fundację rodzinną. Marek wniósł do niej składniki majątkowe o wartości 120 000 zł, natomiast Piotr – o wartości 80 000 zł. Odpowiada to proporcji w funduszu założycielskim w wysokości odpowiednio 60% i 40%. Fundacja rodzinna wypłaciła świadczenie w wysokości 100 000 zł na rzecz Anny – beneficjentki fundacji rodzinnej, córki Piotra. Z tytułu wypłaty świadczenia beneficjentce, fundacja rodzinna ma obowiązek zapłaty 15% podatku CIT, tj. kwoty 15 000 zł. Zwolnieniem z podatku PIT po stronie beneficjentki objęta jest tylko część świadczenia, proporcjonalna do udziału Piotra w funduszu założycielskim fundacji rodzinnej, tj. 40 000 zł. Pozostała część świadczenia, odpowiadająca udziałowi Marka, tj. 60 000 zł, podlega opodatkowaniu PIT po stronie beneficjentki. Tak więc:
- po pierwsze, fundacja zapłaci 15% podatku CIT (15 000 zł);
- następnie, beneficjentka będzie zwolniona z PIT tylko od części odpowiadającej wkładowi jej ojca (40 000 zł);
- natomiast od pozostałych 60 000 zł beneficjentka zapłaci podatek PIT.
Udostępnianie spisu mienia organom kontrolnym
Chociaż spis mienia jest dokumentem wewnętrznym, jednak fundacja rodzinna musi być gotowa do jego udostępnienia na żądanie uprawnionych organów, w szczególności Krajowej Administracji Skarbowej. Organ ten ma bowiem prawo:
- żądać udostępnienia spisu w terminie nie krótszym niż 14 dni od doręczenia wezwania,
- określić okres, za który dane mają zostać przekazane,
- kontrolować prawidłowość prowadzenia spisu.
Z naszej praktyki wynika również, że o udostępnienie spisu mienia może wystąpić Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim podczas rozpatrywania wniosku o rejestrację fundacji rodzinnej, pomimo tego że przepisy nie wymagają dołączania spisu do wniosku rejestracyjnego.
Konsekwencje nieprzestrzegania obowiązków związanych ze spisem mienia
Niedopełnienie obowiązku przedłożenia spisu mienia na wezwanie KAS może skutkować poważnymi sankcjami, a mianowicie grzywną w wysokości:
- od 240 stawek dziennych za nieprzekazanie spisu lub utrudnianie wykonania tego obowiązku;
- od 360 stawek dziennych za przekazanie nieprawdziwych informacji.
Podsumowanie – znaczenie spisu mienia dla fundacji rodzinnej
Spis mienia fundacji rodzinnej, choć jest dokumentem wewnętrznym, ma zatem kluczowe znaczenie dla:
- prawidłowego funkcjonowania fundacji,
- transparentności zarządzania majątkiem,
- rozliczeń podatkowych.
Ze względu na jego rolę w ustalaniu obciążeń podatkowych przy wypłacie świadczeń, fundacja rodzinna powinna więc prowadzić ten dokument ze szczególną starannością i aktualizować go na bieżąco.
radczyni prawna, dr Martyna Komarowska-Horosz
