Umowa o opiekę a podatek od spadków i darowizn

Osoby w podeszłym wieku, z uwagi na swój stan zdrowia, mogą wymagać stałej opieki. Nie zawsze jednak mogą uzyskać pomoc od najbliższych, zwracają się więc o pomoc do osób spoza rodziny. W uregulowaniu takiej sytuacji może pomóc umowa o opiekę. Czym jest taka umowa i jakie korzyści z jej zawarcia wynikają?

Umowa o opiekę

Nie ma konkretnego przepisu, który bezpośrednio reguluję umowę o opiekę. Wzmiankę o niej można znaleźć jednak w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Przedmiotem umowy o opiekę może być przekazanie:

• własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość,
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie,
• spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie

w drodze:

• dziedziczenia,
• zapisu zwykłego,
• zapisu windykacyjnego,
• dalszego zapisu lub
• polecenia testamentowego

w zamian za opiekę.

Wymogi umowy o opiekę

Umowa o opiekę musi spełniać określone wymogi określone w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Są one następujące:

• nabycie nieruchomości następuję przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej, czyli osoby niespokrewnione (opiekuna),
• umowa musi zostać zawarta w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym,
• opieka nad stroną umowy powinna być sprawowana przez okres co najmniej 2 lat od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza.

Korzyści

Ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje ulgę podatkową dla opiekuna, który zawarła umowę o opiekę i nabył na jej podstawie nieruchomość. Bez zawarcia takiej umowy, osoba będąca w III grupie podatkowej obowiązana byłaby zapłacić wysoki podatek od nabytej nieruchomości. Ulga polega na tym, że nie wlicza się do podstawy opodatkowania czystej wartości nieruchomości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

Ograniczenia

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nakłada na opiekuna szereg ograniczeń. Przede wszystkim, aby skorzystać z ulgi mieszkaniowej opiekun:

• nie może być właścicielem innej nieruchomości, a jeśli jest, musi przenieść własność tej nieruchomości na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy, w ustawowym terminie,
• nie może być najemcą nieruchomości, a jeśli jest, musi rozwiązać umowę najmu, w ustawowym terminie,
• zobowiązany jest do zameldowanym na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i nie może go zbyć przez okres 5 lat.

Pełny katalog wyłączęń zawiera ustawa o podatku od spadków i darowizn.

Martyna Komarowska-Horosz 

Źródła:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz.U. z 2024 r. poz. 1061),

Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2024 r. poz. 596)